Kruszyniany – wschodnie rubieże Polski: 53° 10′ 50″ N, 23° 48′ 54″ E to wieś zamieszkiwana przez mniejszość tatarską. Tatarzy osiedlili się tutaj mocą nadania gruntu, przez króla Jana III Sobieskiego. Ludzie ci to potomkowie Lipków walczących po stronie Rzeczypospolitej w wojnie z Turkami.
Jak wygląda teraz to miejsce? Głównym zabytkiem jest drewniany meczet z końca XVIII wieku. Niedaleko za nim znajdujemy mizar – tatarski cmentarz; groby na nim usytuowano w charakterystyczny sposób, na osi wschód – zachód.
Odwiedziłem Kruszyniany w 2013 roku. Po cichutku, dyskretnie, rowerem. Zastałem świat spokojny, poukładany wręcz sielankowy. Cisza. Tylko dźwięk migawki, trzask lusterka aparatu. Za to przy tatarskiej jurcie tłoczno. Samochody z różnych stron naszego kraju, turyści… Tu gospodyni, Dżenetta Bogdanowicz swego czasu częstowała tatarskimi przysmakami Księcia Walii wraz z małżonką.
Brutalna rzeczywistość dosięga jednak i to miejsce: Nieznani sprawcy namalowali napisy na meczecie i mizarze w Kruszynianach. Trudno w to uwierzyć, lecz wiadomość się potwierdza: Meczet w Kruszynianach celem ataku wandali.
Skąd w ludzkich sercach tyle nienwiści? Dlaczego?
Dla mnie to nie do zrozumienia.